1-2-3-4 evi olanlara son çağrı! 2 gün içinde bunu yapmayan hapı yuttu

Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın başlattığı yeni düzenleme ile kira gelirleri üzerindeki vergi süreçleri netleşmeye başladı. Vatandaşların en çok merak ettiği konular arasında yer alan kira vergisi detayları da Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan rehbere göre açığa kavuştu. Bu rehbere göre, kira geliri kapsamına giren unsurlar arasında araziler ve binaların yanı sıra, maden sahaları, taş ocakları, televizyon yapımları, telif hakları ve ticari sırlar da bulunuyor.

Kira gelirlerinin vergilendirilmesi sürecinde, bu gelirlerin ya nakit ya da mal olarak elde edilmiş olması şarttır. Önceden alınan ve gelecek yıllara ait kira ödemeleri, tahsil edildiği yıl değil, ilgili oldukları yıl için gelir olarak kabul edilir. Eğer 2023, 2024 ve 2025 yıllarına ait kira gelirleri 2023’te topluca alınmışsa, her bir yıl için ödenen kira miktarı o yılın geliri olarak sayılacaktır. Ayni şekilde (mal veya eşya karşılığı) alınan kiralar ise, Vergi Usul Kanunu’na göre belirlenen emsal bedeller üzerinden değerlendirilerek nakde çevrilmektedir. Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Gelir İdaresi Başkanlığımız, idari kayıtları (tapu, MERNİS vb.) ve teknolojik imkanları en üst düzeyde kullanarak kira geliri elde edip beyanname vermeyen mükellefleri tespit etmeye yönelik çalışmalarını titizlikle sürdürüyor. Denetim planına aldığımız 1,2 milyon gayrimenkulden bugüne kadar yaklaşık 420 bininde yerinde tespitte bulunduk. Saha denetimlerimize ve mükelleflerimizi bilgilendirmeye devam ediyoruz. 2023 yılı istisna tutarı olan 21 bin TL üzerinde kira gelirine sahip mükelleflerimize herhangi bir yaptırıma maruz kalmamaları için 5 Nisan tarihine kadar beyanname vermeleri gerektiğini hatırlatıyoruz. Adil rekabet ve mali disiplin için kayıtdışılıkla mücadeleyi güçlendiriyoruz."

2023 yılı için belirlenen 21 bin TL ve 2024 için 33 bin TL’lik kira geliri muafiyet sınırları bulunmaktadır. Bu sınırların altındaki kira gelirleri vergilendirilmiyor. Ev sahipleri, geçmiş yıl kazançlarını ve mevcut istisna miktarını göz önünde bulundurarak kira geliri beyannamesi hazırlamalıdır. Mesela, geçen sene aylık bin 700 TL kira bedeli ile evini kiraya veren ve yıllık olarak 20 bin TL gelir elde eden bir ev sahibi, 21 bin TL’lik istisna limitinin altında kaldığı için beyanname vermek zorunda değildir. Ancak, kira bedellerindeki artış nedeniyle birçok ev sahibinin yıllık kira geliri bu istisna limitlerini aşacaktır ve bu durumda, istisna miktarı düşüldükten sonra kalan tutar üzerinden beyanname verilecektir.

Emsal kira bedeli, resmi makamlar veya mahkemeler tarafından belirlenir. Eğer bir kira değerlendirmesi yapılmamışsa, emsal kira bedeli genellikle gayrimenkulün emlak vergisi değerinin %5’i olarak hesaplanır. Örneğin, 2023 yılında emlak vergisi değeri 3 milyon 800 bin TL olan bir daireyi ücretsiz olarak bir arkadaşına kullandıran ev sahibi için emsal kira bedeli 190 bin TL olarak hesaplanacaktır. Boş duran gayrimenkuller, koruma amaçlı olarak bedelsiz bir şekilde başkalarına kullanım için bırakılabilir; bu durumda anne-baba, büyükanne-büyükbaba, çocuklar, torunlar veya kardeşler gibi yakın akrabaların ikameti için tahsis edilen evlerde emsal bedel uygulanmaz ve istisna hakkı tanınır. Ancak, bir sınır bulunmaktadır; eğer bir ev sahibi, iki farklı gayrimenkulü çocuğunun kullanımına tahsis etmişse, sadece biri için emsal kira bedeli hesaplanmayacak, diğeri için ise hesaplama yapılacaktır. Teyze, hala, amca gibi daha uzak akrabaların bedelsiz olarak kullandığı evler bu istisnadan yararlanamaz. Ancak, ev sahibi aynı evde akrabalarıyla birlikte yaşıyorsa, bu durumda istisna uygulanabilir.

Ev sahipleri, vergi beyannamelerini sunmak için sadece vergi dairelerine gitmekle kalmayıp, aynı zamanda internet üzerinden de işlemlerini gerçekleştirebilirler. “hazirbeyan.gib.gov.tr” web sitesi aracılığıyla vergi işlemleri kolaylıkla yapılabilir ve gerekli tutarlar hesaplanabilir. Muafiyet sınırının altında kira geliri olan vatandaşlar da, bu gelirleri beyan etmeyi tercih edebilirler. Bu durumda olan mülk sahipleri, “kira geliri kazanmadım”, “mülkü sattım”, “kendi kullanımım için saklıyorum”, “ailenin büyük veya küçük üyeleri kullanıyor” ya da “beyan edilecek sınırın altında kira geliri elde ettim” gibi seçenekler arasından birini seçebilirler. Eğer birden fazla mülkten kira geliri elde ediliyorsa, istisna sadece toplam kira gelirine bir kez uygulanabilir.

ÖDEME YAPACAKLAR BU TARİHLERE DİKKAT

2023 mali yılına ilişkin kira gelirleri için beyanname verme süreci yaklaşmaktadır. Kira geliri kazananlar, istisna limitini aşan gelirler için 1 Mart’tan 1 Nisan 2024’e kadar (hafta sonuna denk gelen 31 Mart nedeniyle) beyanname sunmalıdır. İlk taksit vergi ödemesi 1 Nisan 2024’te, ikinci taksit ise 31 Temmuz 2024 tarihine kadar gerçekleştirilmelidir. Hürriyet gazetesinde Neşe Karanfil tarafından yapılan habere göre; Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yayımlanan kılavuzda, konut amaçlı kiraya verilen binalardan elde edilen yıllık hasılatın 2023 yılı için 21 bin TL’ye kadar olan kısmının gelir vergisinden muaf tutulduğu açıklandı.

Yıllık belirlenen istisna miktarının altında kira geliri elde eden konut sahiplerinin, bu gelir için beyanname vermelerine gerek yoktur. Ancak, konut kira gelirleri zamanında veya eksik beyan edilmezse, 2023 yılı için öngörülen 21 bin TL’lik istisna hakkından faydalanılamaz. Buna karşın, Gelir İdaresi’nin herhangi bir bulguya rastlamadan önce, belirlenen sürede beyan edilmeyen ya da beyannamede eksik bildirilen kira gelirlerini sonradan beyan eden mülk sahipleri, bu istisnadan yararlanma şansına sahip olacaklar. İstisna miktarını aşan kira gelirleri için, beyan edilen toplam gelirden 21 bin TL düşülebilecektir.

Mirasçılar için Önemli Bilgilendirme

Eğer birden fazla kişi bir konutun ortak sahibi ise, 2023 yılı için belirlenen 21 bin TL’lik kira geliri istisna limiti, her bir ortak için bağımsız olarak uygulanmaktadır. Miras yoluyla elde edilen ve henüz paylaşılmamış bir konuttan sağlanan kira gelirleri söz konusu olduğunda da, her mirasçı bu istisnadan ayrı ayrı faydalanabilir.

İstisnadan Yararlanamayacaklar 

Bazı durumlar, bireylerin bu istisnadan yararlanmasını engeller. Ticari, zirai ya da mesleki faaliyetlerden kazanç sağlayanlar ve 21 bin TL’nin üzerinde kira geliri elde edenler, diğer gelir türleriyle birlikte toplam geliri 2023 yılı için belirlenen 550 bin TL’lik üçüncü gelir dilimi sınırını aşanlar, bu istisnadan faydalanamazlar.

Örnek Durum

Gelir İdaresi Başkanlığı, istisna hakkından mahrum kalma durumunu bir örnekle açıklamıştır. Diyelim ki bir kişi, kiraya verdiği konuttan 120 bin TL, iş yerinden elde ettiği ve tamamı stopaj ile vergilendirilmiş 180 bin TL ve ayrıca 360 bin TL ücret geliri elde etmiş. Bu durumda, kişinin toplam geliri 660 bin TL’ye ulaşmış ve bu miktar, 2023 yılı için belirlenen 550 bin TL’lik sınırı aşmıştır. Bu nedenle, söz konusu kişi 120 bin TL’lik kira gelirini beyan ederken, 21 bin TL’lik istisnadan yararlanamaz.

Dilekçe Yoluyla Bildirim 

Eğer bir gayrimenkulden kira geliri elde edilmemişse veya elde edilen gelir, belirlenen istisna tutarının altındaysa, beyanname verme zorunluluğu yoktur. Bu durum, vergi dairesine sunulacak bir dilekçe ile bildirilebilir. Dilekçede belirtilecek gerekçeler şunlar olabilir: “İstisna miktarının altında kira geliri elde ettim (konut), hiç kira geliri elde etmedim, gayrimenkulü sattım, kendim kullanıyorum, gayrimenkulü ailemden biri kullanıyor (üstsoy, altsoy veya kardeş), iş yerinden veya diğer haklardan beyan sınırının altında kira geliri elde ettim.